Boekwinst bij verkoop
Als u een bedrijfsmiddel verkoopt en de opbrengst hiervan is hoger dan de boekwaarde van het bedrijfsmiddel, bent u over de boekwinst belasting verschuldigd. Bent u echter van plan om de opbrengst van het bedrijfsmiddel te gebruiken voor een investering in een bedrijfsmiddel, dan kunt u de belastingheffing uitstellen door een herinvesteringsreserve (HIR) te vormen. Let op. Voorwaarde hierbij is wel dat u op de balansdatum het voornemen heeft om te herinvesteren in een bedrijfsmiddel.
Verlies of beschadiging? Om een HIR te kunnen vormen, moet er sprake zijn van vervreemding. Tip. Voor de toepassing van de HIR wordt verlies of beschadiging van een bedrijfsmiddel met vervreemding gelijkgesteld. Ontvangt u een vergoeding wegens verlies of beschadiging van een bedrijfsmiddel en maakt u hierop een boekwinst, dan mag u deze ook opnemen in de HIR.
Herinvesteringsreserve (HIR)
De HIR komt er in het kort op neer dat u bij vervreemding van een bedrijfsmiddel de gemaakte boekwinst in mindering mag brengen op een nieuwe investering. Op deze investering kunt u dan in de loop der jaren minder afschrijven. Zo betaalt u vertraagd belasting over uw boekwinst.
Voorbeeld.U heeft een HIR van € 10.000. U schaft een machine aan van € 25.000. De restwaarde van de machine bedraagt € 5.000. Zonder de afboeking van de HIR bedraagt de afschrijving per jaar 20% van (€ 25.000 -/- € 5.000) = € 4.000. Met de afboeking van de HIR bedraagt de afschrijving per jaar 20% van (€ 25.000 -/- € 10.000 -/- € 5.000) = € 2.000.
Willekeurige afschrijving
Als gevolg van willekeurige afschrijving kan de boekwaarde van een bedrijfsmiddel extra zijn verlaagd. Daardoor ontstaat er een hogere opbrengst bij vervreemding. Let op. Voor deze hogere opbrengst mag u geen HIR vormen. Deze hogere opbrengst dient u dan op te nemen in de winst van het jaar van de vervreemding van het bedrijfsmiddel. Voor de HIR gaat u dan uit van de boekwaarde zoals die zou zijn als u volgens de reguliere fiscale regels zou hebben afgeschreven.
Voorwaarden HIR
Voornemen tot herinvesteren. Om een HIR te kunnen vormen, moet er op de balansdatum wel een voornemen bestaan om te herinvesteren in een bedrijfsmiddel. Tip. Zorg er dus voor dat u in het jaar waarin de verkoop van een bedrijfsmiddel plaatsvindt, een dossier vormt waarin het vervangingsvoornemen wordt onderbouwd. Dit kan bestaan uit offertes, besprekingsverslagen, correspondentie met makelaars en taxateurs, etc. Daarmee voorkomt u vervelende discussies achteraf. Let op. Het herinvesteringsvoornemen moet onafgebroken aanwezig zijn. Zodra er geen herinvesteringsvoornemen meer is, moet u de HIR toevoegen aan de winst.
Boekwaarde-eis. Een andere voorwaarde is dat de boekwaarde van het bedrijfsmiddel waarin u heeft geherinvesteerd, door de afboeking niet lager mag worden dan de boekwaarde van het vervreemde bedrijfsmiddel op het moment van vervreemding. Afboeking van een HIR op een bedrijfsmiddel is mogelijk tot beneden de restwaarde van dat bedrijfsmiddel. Uiteraard moet u hierbij wel rekening houden met de boekwaarde-eis.
De herinvesteringstermijn
In beginsel moet u uiterlijk in het derde jaar na het jaar waarin de HIR is ontstaan, herinvesteren. Doet u dat niet, dan valt de HIR vrij in de winst en bent u hierover belasting verschuldigd. Zo moet een in 2020 gevormde HIR in 2023 leiden tot een herinvestering.
Bepaling driejaarstermijn. Bij de bepaling van de driejaarstermijn waarbinnen een gevormde HIR uiterlijk kan worden afgeboekt, gaat het om de (boek)jaren waarover de belasting wordt geheven, ongeacht of een boekjaar korter of langer is dan twaalf maanden.
Bijzondere omstandigheden. Van de wettelijke termijn van drie jaar kan worden afgeweken als zich bijzondere omstandigheden voordoen, zoals vertraging van de begonnen aanschaf (bijv. door de coronacrisis) of als voor de herinvestering een langere tijd is vereist in verband met de aard van het bedrijfsmiddel.
Afboeken HIR
Voor de afboeking van de HIR dient u een onderscheid te maken tussen de hiernavolgende bedrijfsmiddelen.
Niet-duurzame bedrijfsmiddelen. Bedrijfsmiddelen die in niet meer dan tien jaar worden afgeschreven, kwalificeren als niet duurzaam. Een HIR die u heeft gevormd bij de vervreemding van niet-duurzame bedrijfsmiddelen, moet u verplicht afboeken op het moment dat u een of meerdere niet-duurzame bedrijfsmiddelen aanschaft.
Voorbeeld.Een HIR die u heeft gevormd bij de verkoop van een auto, bent u verplicht af te boeken als u een computer aanschaft. Een eventueel restant boekt u af op een volgende niet-duurzame investering die u binnen de herinvesteringstermijn doet.
Duurzame bedrijfsmiddelen. Bedrijfsmiddelen die in meer dan tien jaar worden afgeschreven (zoals onroerend goed) en bedrijfsmiddelen waarop niet wordt afgeschreven (zoals grond), kwalificeren als duurzaam. Een HIR die u heeft gevormd bij de vervreemding van duurzame bedrijfsmiddelen, moet worden benut op het moment dat u herinvesteert in een duurzaam bedrijfsmiddel met eenzelfde economische functie. U bent niet verplicht om een HIR van een bedrijfspand af te boeken op de aanschafkosten van een auto, maar dit mag wel.
Niet duurzaam versus duurzaam. Een HIR die u gevormd heeft bij de vervreemding van een niet-duurzaam bedrijfsmiddel, mag u niet afboeken op de aanschafkosten van een duurzaam bedrijfsmiddel.
Voorbeeld.Een HIR die u heeft gevormd bij de verkoop van een auto, mag u niet afboeken op de aanschafkosten van een pand.
Wat met de investeringsaftrek?
Voor de berekening van de investeringsaftrek kan de aanschafprijs van het bedrijfsmiddel genomen worden, zonder rekening te houden met de afgeboekte HIR. Hieraan zijn de hiernavolgende twee voorwaarden verbonden.
- Desinvesteert (verkoopt) u het desbetreffende bedrijfsmiddel, dan moet u de overdrachtsprijs of de waarde in het economisch verkeer in aanmerking nemen en niet de boekwaarde ten tijde van de desinvestering.
- Als u toch bent uitgegaan van een te hoge grondslag voor het berekenen van de investeringsaftrek, dan wordt de investeringsaftrek alsnog berekend over het investeringsbedrag minus de HIR.
Wat is het voordeel van de HIR?
De HIR levert u uitstel van betaling van belasting op, wat een rente- en liquiditeitsvoordeel betekent. Tip. Gebruik van de HIR is niet verplicht. U bent daar dus vrij is. Maar pas op …
Wanneer is de HIR niet voordelig? Soms is het zelfs beter om geen HIR te vormen. Denk aan situaties waarin u nog te verrekenen verliezen heeft of uw winst nu nog belast wordt tegen een lager IB-tarief, maar naar verwachting in de toekomst tegen een hoger IB-tarief vanwege een verbeterde winstprognose. In deze gevallen kan het beter zijn om voor een of meerdere bedrijfsmiddelen de HIR niet toe te passen. U bent hier per bedrijfsmiddel vrij in. Overleg met uw belastingadviseur is dan geen overbodige luxe over het wel of niet toepassen van de HIR omdat er meerdere belastingaspecten in ogenschouw genomen dienen te worden.