Vrijstelling in box 3. Voor particulier kunstbezit geldt er in box 3 een vrijstelling, tenzij er sprake is van beleggen in kunst.
Afscheid nemen. Heeft u eenmaal een kunstcollectie opgebouwd, dan komt onvermijdelijk ook het moment dat u afscheid moet nemen van uw collectie, bij leven of uiterlijk op het moment van overlijden. Waarschijnlijk is schenken of nalaten aan bijv. kinderen uw eerste gedachte, maar schenken of nalaten aan de overheid of een museum is ook een mogelijkheid. Tip. In veel gevallen kunt u met een schenking aan de overheid of een museum een aanzienlijk belastingvoordeel krijgen. Ook als u kunstwerken verkrijgt uit een nalatenschap, kan het fiscaal voordelig zijn om (een deel van) de collectie over te doen aan de overheid om de erfbelasting te betalen. Hoe gaat dat dan in zijn werk?
Wat is er zoal mogelijk?
Verschillende regelingen. Kunst schenken kan om niet, om belastingvoordeel te krijgen of om een deel van de erfbelasting mee te betalen. Tip. Het kan zijn dat u vooral schenkt uit ideële motieven, maar het is dus wel degelijk mogelijk om hiermee (ook) een fiscaal voordeel te behalen. Het is aan u (of aan uw erfgenamen) om te kiezen voor de vorm die het beste past of die het meeste (fiscaal) voordeel oplevert. U zult dan in ieder geval een taxateur moeten inschakelen om de waarde van de kunstwerken vast te stellen.
Openbaar kunstbezit. Met een schenking aan een culturele ANBI (algemeen nut beogende instelling) of via de successieregeling maakt u gebruik van de fiscale regels die er zijn om het openbaar kunstbezit in Nederland te bevorderen. U bent hiermee in goed gezelschap, veel Nederlandse musea danken hun bestaan of een belangrijk deel van hun collectie aan schenkingen of nalatenschappen.
Schenken om niet
Geen tegenprestatie. U kunt schenken om niet. Dit betekent dat u zonder een tegenprestatie een schenking doet. Schenken om niet kan bij leven of bij overlijden. Let op. Als u een schenking om niet in de vorm van een erfstelling of een legaat wilt doen, is het verstandig om dit met uw erfgenamen te bespreken.
Schenken vanwege belastingvoordeel
Fiscaal voordeel. Het is mogelijk om via een schenking belastingvoordeel te krijgen. Hieraan zijn voorwaarden verbonden.
ANBI. Zo moet u schenken aan een instelling die als ANBI aangemerkt is. Er zijn gewone en culturele ANBI’s. Publiekrechtelijke lichamen, zoals de staat, zijn gewone ANBI’s. Veel musea en culturele instellingen hebben de culturele ANBI-status.
Aftrekbare gift. Uw schenkingen aan een ANBI kunt u aftrekken bij uw aangifte inkomstenbelasting. Tip. Schenken aan een culturele ANBI levert meer belastingvoordeel op. Via de ANBI-zoeker van de Belastingdienst kunt u nagaan of een organisatie een ANBI is.
Erfbelasting betalen met kunst
Kwijtscheldingsregeling. U (of uw erfgenamen) kunnen er ook voor kiezen om te schenken via de kwijtscheldingsregeling in de Successiewet 1956. In dat geval wordt een deel van de erfbelasting niet betaald met geld, maar met een kunstwerk. U staat het werk af aan de staat en het wordt vervolgens tentoongesteld bij een museum.
Welk bedrag? Het bedrag dat wordt verrekend met de erfbelasting bedraagt 120% van de getaxeerde waarde van het kunstwerk. In principe moet u zelf zorgen voor een taxatie. Daarvoor kunt u terecht bij de Federatie van Taxateurs Makelaars Veilinghouders in Roerende Zaken (Federatie TMV).
Niet ieder kunstwerk … Het kunstwerk moet voldoen aan de eisen van onvervangbaarheid en onmisbaarheid en een museum moet hebben aangegeven er belangstelling voor te hebben. Beoordeling. De Adviescommissie beoordeling aangeboden cultuurbezit uit nalatenschappen beoordeelt de aanvragen en adviseert de minister van Financiën over toepassing van de kwijtscheldingsregeling.
Aan wie kunt u schenken of nalaten?
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. U kunt kunst schenken of nalaten aan de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), dus aan de staat. De RCE beheert een grote kunstcollectie en doet er alles aan om de werken zo veel mogelijk zichtbaar te maken door deze uit te lenen. De RCE bepaalt zelf of het een schenking of een nalatenschap aanvaardt.
ANBI-status. De RCE is een normale ANBI, geen culturele, en u bent zelf verantwoordelijk voor afhandeling van de schenking bij de Belastingdienst. De RCE gebruikt het standaard schenkingsformulier van de Belastingdienst. Om een en ander goed af te wikkelen, kunt u een notaris of belastingadviseur inschakelen.
Voormalige rijksmusea. Alle zogenaamde ‘voormalige rijksmusea’ mogen schenkingen en nalatenschappen namens de staat aanvaarden. Een kunstwerk dat u op deze manier schenkt, wordt onderdeel van de rijkscollectie. Het museum beslist zelf welke kunstwerken het als schenking wil aanvaarden. Bij het museum in kwestie kunt u informatie opvragen over de procedure rondom de schenking van uw kunstwerk en de voorwaarden die het museum stelt.
Culturele ANBI. Veel musea zijn culturele ANBI’s. Bij een schenking aan een culturele ANBI geldt een hogere giftenaftrek. Dit kunt u betrekken bij de vraag aan wie u wilt schenken.
Andere overheden en musea. U kunt ook schenken aan andere overheden, zoals gemeenten en provincies of aan musea die geen rijksmuseum zijn. Let op. Een museum dat een onzelfstandig deel van bijv. een gemeente is, is geen culturele ANBI. In dat geval geldt er dus geen verhoogde giftenaftrek. Tip. Neem tijdig contact op met de betreffende overheid of het betreffende museum om informatie op te vragen.
Hoe pakt dit uit voor de erfbelasting?
U kunt kwijtschelding van de verschuldigde erfbelasting en belastingrente krijgen tot een bedrag van maximaal de waarde van het kunstvoorwerp, vermeerderd met 20%. Let op. U kunt nooit meer kwijtschelding krijgen dan u moet betalen aan erfbelasting en belastingrente.
Voorbeeld 1. Stel, u moet € 10.000 betalen aan erfbelasting en belastingrente. U draagt een kunstvoorwerp over aan het rijk met een waarde van € 10.000. U kunt nu voor maximaal € 12.000 kwijtschelding krijgen, maar nooit meer dan dat u aan erfbelasting en belastingrente verschuldigd bent. U krijgt voor € 10.000 kwijtschelding.
Voorbeeld 2. Stel, u moet € 60.000 betalen aan erfbelasting en belastingrente. U draagt een kunstvoorwerp met een waarde van € 50.000 over aan het rijk. U krijgt dan voor € 60.000 kwijtschelding.
Giftenaftrek in de inkomstenbelasting
Als u kunst wilt schenken aan een gewone ANBI of een culturele ANBI, kunt u gebruikmaken van de giftenaftrek in de inkomstenbelasting. Ook hier is het van belang enig rekenwerk te doen, omdat ook de giftenaftrek aan maxima is gebonden.
Eenmalige gift. Voor de giftenaftrek geldt een drempel van 1% van het verzamelinkomen (ten minste € 60) en een maximum van 10% van het verzamelinkomen. Over de eerste € 5.000 van de schenking geldt een verhoging van 25% als u schenkt aan een ANBI. Als uw inkomen deels belast wordt in de hoogste schijf van 49,55%, bedraagt het effectieve voordeel 36,97%.
Voorbeeld. Uw verzamelinkomen bedraagt € 150.000, dit levert u een effectief percentage van 36,97% aan giftenaftrek op. De drempel is € 1.500 en het plafond € 15.000. U schenkt in 2024 een beeld met een waarde van € 50.000 aan een museum. De giftenaftrek bedraagt € 15.000 (plafond) + € 1.250 (5.000 x 25% verhogingsfactor) -/- de drempel van € 1.500 = € 14.750. Het effectieve belastingvoordeel bedraagt € 5.453.