De nieuwe generatie. Onlangs was er in de media te lezen dat tegenwoordig ook vaak de vrouwen binnen de familie het voortouw nemen bij een bedrijfsovername. Waar het voorheen gebruikelijk was de onderneming over te dragen aan de (oudste) zoon, is er nu overduidelijk een verandering opgetreden. Zo zijn het juist de dochters die inmiddels de leiding hebben over de drie grootste familiebedrijven van Nederland.
Fiscale gevolgen. Maar goed, of het nu uw zoon of dochter is, de vraag blijft welke fiscale gevolgen een overname voor u en uw onderneming heeft. Uw accountant heeft u waarschijnlijk wel eens verteld dat als u stopt met uw onderneming, er nog een flinke mep belasting moet worden betaald, bijv. over de opgebouwde fiscale oudedagsreserve. Daarbij, als u uw onderneming verkoopt tegen een mooi bedrag, is dat natuurlijk stakingswinst die belast wordt met inkomstenbelasting.
Keuze
Reden genoeg dus om eens goed te kijken naar de wijzen waarop een onderneming in de inkomstenbelasting (eenmanszaak of Vof) vaak fiscaal wordt overgedragen. Direct volledig afrekenen met de fiscus ziet u namelijk waarschijnlijk niet zitten.
Alle kinderen gelijk behandelen? Allereerst moet wel vastgesteld worden of u van uw kind een vergoeding wilt ontvangen voor de overname of dat u bij voorkeur de onderneming wilt schenken. Hierbij speelt ook een rol of u meerdere kinderen heeft. Om de vrede aan de kersttafel te bewaren, is het meestal verstandig (en eigenlijk wel zo eerlijk) om al uw kinderen gelijkelijk te behandelen. De vraag is dan of u over voldoende vermogen beschikt om uw andere kinderen te compenseren voor de schenking van de onderneming.
Haalbare zaak? Uw vermogen en toekomstige behoeften moet u sowieso goed in beeld hebben bij deze keuze. U kunt natuurlijk wel de wens hebben om de onderneming aan uw kind te schenken, maar is dit financieel ook haalbaar? Hoe ziet uw eigen financiële plaatje eruit nadat u afscheid heeft genomen van uw onderneming? Heeft u voldoende pensioen opgebouwd?
Schenking onderneming
Bedrijfsopvolgingsregeling. Ervan uitgaande dat u uw schaapjes op het droge heeft en u inderdaad de wens heeft om uw onderneming te schenken, moet u kijken naar de fiscale gevolgen hiervan. Een schenking aan uw kind is in beginsel belast met schenkbelasting. Binnen de schenkbelasting is er echter een vrijstelling voor de schenking van ondernemingsvermogen. Deze bedraagt in 2022 100% voor een schenking tot € 1.134.403 en 83% daarboven. Tip. In geval van een IB-onderneming biedt deze regeling dus waarschijnlijk wel de mogelijkheid om deze volledig zonder schenkbelasting te schenken. Let op. Deze bedrijfsopvolgingsregeling staat op dit moment ter discussie. Het is niet ondenkbaar dat deze in de toekomst sterk wordt versoberd of zelfs zal verdwijnen. Als u hiervan gebruik wilt maken, adviseren wij u om niet te lang te wachten.
Ondernemingsvermogen. Houd er verder rekening mee dat er aan deze regeling enkele strikte voorwaarden verbonden zijn. Zo kan alleen ondernemingsvermogen zonder schenkbelasting worden overgedragen. Als er binnen uw onderneming veel liquiditeiten of beleggingen aanwezig zijn, krijgt u hiervoor geen vrijstelling. Het is dan waarschijnlijk verstandig deze buiten de overdracht te laten.
Voortzetting ondernemer. Daarnaast moet uw overnemende kind de onderneming minimaal vijf jaar voortzetten. De vrijstelling van schenkbelasting is namelijk voorwaardelijk en vervalt op het moment dat er niet wordt voldaan aan dit voortzettingsvereiste.
Hoe zit het met de inkomstenbelasting?
Bij het schenken van uw onderneming speelt niet alleen het schenkingsrecht een rol. Voor de heffing van de inkomstenbelasting wordt een schenking namelijk gewoon aangemerkt als een verkoop met alle fiscale gevolgen van dien. Zonder nadere maatregelen zou dit betekenen dat u fiscaal uw onderneming staakt en inkomstenbelasting moet betalen over de waarde van de onderneming.
Fiscaal geruisloos doorschuiven. Gelukkig bestaat hiervoor binnen de inkomstenbelasting ook een regeling. U kunt namelijk uw onderneming fiscaal geruisloos doorschuiven naar de volgende generatie. Let op. Voorwaarde is dan wel dat uw kind minimaal 36 maanden als mede-ondernemer of als werknemer bij u werkzaam was. Tip. Met name de rol van werknemer is eenvoudig te realiseren. Hieraan is namelijk geen minimaal aantal uren verbonden. Dit betekent dat als u uw kind voor een aantal uurtjes per week op de loonlijst zet, u na drie jaar voldoet aan de voorwaarden om de onderneming fiscaal geruisloos door te schuiven.
Fiscale claim. Bij een fiscaal geruisloze doorschuiving moet het overnemende kind fiscaal met uw boekwaarde starten. Is de werkelijke waarde hoger, dan kan hij dus ook minder afschrijven. Uw kind zal op termijn, als hij op zijn beurt de onderneming weer verkoopt, af moeten rekenen. Let op. Het overnemende kind krijgt bij geruisloze doorschuiving de fiscale claim op zijn bord wat dus gekort kan worden op de overnamesom of wat de waarde van de schenking vermindert.
Lijfrente. Als u geen drie jaar wilt of kunt wachten, kunt u ook gebruikmaken van de stakingswinstlijfrente. Deze biedt de mogelijkheid om de gerealiseerde stakingswinst af te storten bij een bank, een verzekeringsmaatschappij of uw overnemer. De premie hiervoor is aftrekbaar en zorgt ervoor dat directe heffing over de overdracht van uw onderneming wordt voorkomen. Let op. U moet hiervoor dan wel voldoende liquiditeiten hebben.
Verkoop onderneming
Stel nu dat u besluit dat uw kind gewoon moet betalen voor de onderneming. U heeft er hard voor gewerkt en bent van mening dat uw kind niet bevoorrecht moet worden ten opzichte van uw andere kinderen. Ook in dat geval kunt u fiscaal gebruikmaken van de fiscaal geruisloze doorschuifregeling. Uw kind zou vervolgens de koopsom aan u schuldig kunnen blijven en in delen aflossen.
Geleidelijk. Een alternatief is een soort inwerk-/ inkoopregeling. Daarbij neemt uw kind uw onderneming geleidelijk over. Voordeel hiervan is dat u als ondernemer nog enkele jaren betrokken blijft bij de onderneming. Bovendien kunt u direct starten met de geleidelijke overdracht. Let op. Uw langere betrokkenheid kan echter ook als nadeel worden gezien. Voorkomen moet worden dat met twee kapiteins het schip stuurloos wordt.
Onderbetaling. Een dergelijke regeling zou dan inhouden dat uw kind ieder jaar een iets groter deel van uw onderneming krijgt. In eerste instantie bijv. slechts 10%, maar ieder jaar groeit dit aandeel. Uw kind werkt fulltime in uw onderneming, maar krijgt in eerste instantie slechts 10% van de winst. Deze onderbetaling is dan in wezen de wijze waarop hij voor de overname betaalt. Voor u betekent dit dat u met minder werk eenzelfde of zelfs een beter resultaat kunt halen. Op termijn neemt uw aandeel in de onderneming en dus uw aandeel in de winst uiteraard wel af.
Oudedagsreserve
Ten slotte willen wij ook nog aandacht besteden aan de fiscale oudedagsreserve (FOR). Wat moet u daarmee doen als u uw onderneming overdraagt aan een familielid?
Afstorten. U kunt ervoor kiezen de FOR af te storten bij een bank of een verzekeringsmaatschappij. Zij zullen dan op termijn zorgdragen voor de uitkeringen. Hiervoor moet echter wel voldoende liquiditeit aanwezig zijn.
Lijfrente bij opvolger. Is er niet voldoende liquiditeit, dan kunt u overwegen om de FOR als lijfrente over te laten nemen door uw opvolger.